Οπισθόφυλλο

Με το να εφαρµόζει το νόµο ο αστυνοµικός προσλαµβάνει τον εαυτό του ως τον ίδιο το νόµο. Αυτή η πίστη τον τοποθετεί σ’ ένα έδαφος απροσδιοριστίας σε σχέση µε την δικαιοσύνη, εντός του οποίου εκδηλώνεται η δράση του, δίχως την οποία ο µετα-σχηµατισµός των σηµερινών µορφών δια-κυβέρνησης θα ήταν ανέφικτος, ακριβώς γιατί είναι εκεί που αποκτούν ισχύ οι λόγοι ασφαλείας. Η τοποθέτηση τους στο αόριστο λεξιλόγιο της κρατικής ανάγκης, της υπεράσπισης της κοινωνίας, εκείθεν της θεσµικής ή της νοµικής ελεγξιµότητάς, τους καθιστά φαινοµενικά απρόσιτους. Η αποδόµηση τους προϋποθέτει την κατανόηση της γέννησης της βιο-εξουσίας/πολιτικής, του µετα-σχηµατισµού της δια-κυβέρνησης (πειθαρχία, ελέγχος, κρίση-ασφάλεια) και, τέλος, της αντιστασιακής εµπειρίας των ασυµµόρφωτων σωµάτων που υφίστανται τις πολιτικές της ασφάλειας από παλιά. Ο αστερισµός των θεωρήσεων που παρουσιάζονται εδώ καλύπτουν αυτές τις ανάγκες. Ο Θ. Λάγιος, αποδεικνύει ότι η ένταση που υπάρχει ανάµεσα στις έννοιες της ελευθερίας και της ασφάλειας είναι ασυµφιλίωτη· ο Στ. Παπασταθόπουλος, παρουσιάζει τα συµπεράσµατα του Καταργητισµού του Μαύρου φεµινισµού ως προϋπόθεση κάθε κριτικής της αστυνόµευσης· ο Ν. Χαραλαµπόπουλος, διερευνά την έννοια της µη-κυβερνησιµότητας ως την πιθανή γραµµή φυγής από τα καθεστώτα κυβερνησιµότητας που µας εγκλείουν οι πεπαλαιωµένες κριτικές.

editorial

Με το να εφαρµόζει το νόµο ο αστυνοµικός προσλαµβάνει τον εαυτό του ως τον ίδιο το νόµο. [Ν. Μέιλερ] Η πίστη ότι εφαρµόζει το νόµο αποτυπώνει το καθεστώς απροσδιοριστίας σε σχέση µε την δικαιοσύνη και την δικαστική εξουσία στο οποίο, ο αστυνοµικός, βρίσκεται ήδη από την γέννηση του στις απαρχές της νεωτερικότητας. Αν ο αστυνοµικός πράγµατι ταυτιζόταν µε τον δικαστή η ύπαρξή του θα ήταν αδιανόητη· αντιθέτως η διακριτική εξουσία που ασκεί, ώστε να ελεγχθούν τα αποτελέσµατα –και όχι στις αιτίες– κοινωνικών πρακτικών, επικαλούµενος την εφαρµογή του νόµου –της απόφασης του δικαστή– είναι δηλωτικό της κυριαρχίας. Ο αστυνοµικός ενεργεί, τρόπον τινά, ως κυρίαρχος, αποφασίζει δηλαδή ποιος θα ζήσει και ποιος θα φονευθεί, ασκεί νεκροπολιτική ως ανώτατη εκδήλωση της κυριαρχίας του.
Χωρίς το έδαφος της απροσδιοριστίας εντός του οποίου εκδηλώνεται η αστυνοµική δράση ο βαθύς µετασχηµατισµός των σηµερινών µορφών διακυβέρνησης θα ήταν ανέφικτος, ακριβώς γιατί είναι στο έδαφος αυτής της απροσδιοριστίας που γεννιούνται και αποκτούν ισχύ οι λόγοι ασφαλείας. Αν και νεωτερική, η έννοια της ασφάλειας µόλις τώρα έφτασε να απορροφά και να υποκαθιστά κάθε άλλη πολιτική έννοια γινόµενη έτσι µόνιµη και ενδεχοµένως η κύρια τεχνική διακυβέρνησης. Ένα καθεστώς διαρκούς και µόνιµης κρίσης αναιρώντας τις στιγµές έναρξης και λήξης των κρίσεων παράγει µια καθίζηση του χρόνου εντός ενός διαρκούς εδώ και τώρα ανεπίδεκτου αλλαγής ή και κριτικής. Οι λόγοι ασφαλείας είναι οι φρουροί αυτής της αχρονικής σταθεράς που µολύνει µε τη στασιµότητα της όλες τις πτυχές της καθηµερινής ζωής και όχι µόνο τις πολιτικές εκφάνσεις της.
Η τοποθέτηση των λόγων της ασφάλειας στο αόριστο λεξιλόγιο της κρατικής ανάγκης, της υπεράσπισης της κοινωνίας, της αοριστίας του εχθρού και του επείγοντος του κινδύνου, εκείθεν της θεσµικής ελεγξιµότητάς τους ή της νοµικής εννοιολόγησης τους, τους καθιστά φαινοµενικά απρόσιτους. Η αποδόµηση των λόγων ασφάλειας προϋποθέτει την κατανόηση της γέννησης της βιοεξουσίας στην πολύπλοκη συνάφειά της µε την βιοπολιτική. Την επανεξέταση των τρόπων µε τους οποίους ο µετασχηµατισµός των κρατών από κράτη εδαφικής κυριαρχίας σε πειθαρχικά κράτη (φροντίδα του πληθυσµού-κατασκευή ενός πλασµατικού εχθρού) και κατόπιν σε κοινωνίες του ελέγχου (φυσικοποίηση του σώµατος απέκδυση των πολιτικών ιδιοτήτων του) µας οδηγεί στο σηµερινό ιδιότυπο καθεστώς διακυβέρνηση των κρατών ασφάλειας (ακραίος οικονοµικός φιλελευθερισµός, προκαταβολική χρήση των κρίσεων µε έλεγχο των αποτελεσµάτων και όχι των αιτιών τους [cybernetics] σε συνδυασµό µε πρωτοφανή αυταρχικό κρατισµό). Για να επινοήσουµε µια νέα στρατηγική αντιµετώπισης των καθεστώτων ασφαλείας, θα πρέπει να ανατρέξουµε στην πλούσια εµπειρία των ασυµµόρφωτων σωµάτων –µε τη διπλή σηµασία της έννοιας, είτε αυτών που καθίστανται ασυµµόρφωτα από τα κανονιστικά πρότυπα των πειθαρχικών µηχανισµών είτε αυτών που επιλέγουν να υφίστανται ως µη συµµορφούµενα ως προς τα ίδια κανονιστικά πρότυπα, µε συνέπεια,και στις δύο περιπτώσεις, να καθίστανται ύποπτα και φονεύσιµα.
Ο αστερισµός των θεωρητικών προσεγγίσεων που παρουσιάζονται εδώ καλύπτουν πολλές από αυτές τις ανάγκες. Ο Θανάσης Λάγιος, συγγραφέας µε πλούσιο έργο και ένας από τους σηµαντικότερους σχολιαστές του Φουκώ, αποδεικνύει ότι η ένταση που υπάρχει ανάµεσα στις έννοιες της ελευθερίας και της ασφάλειας είναι ασυµφιλίωτη· ο Στάθης Παπασταθόπουλος, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων µε σταθερά ερευνητικά ενδιαφέροντα στη µεταποικιακή θεωρία, παρουσιάζει τα συµπεράσµατα του καταργητισµού (abolitionism) του µαύρου αµερικανικού φεµινισµού ως sine qua non κάθε σύγχρονης κριτικής της αστυνόµευσης· ο Νίκος Χαραλαµπόπουλος, µε πολύχρονη δράση εναντίον των µηχανισµών ασφάλειας και σταθερός συνεργάτης των εκδόσεων affect, εκκινώντας από τις θεωρητικές προσεγγίσεις των tiqqunians διερευνά την έννοια της µη-κυβερνησιµότητας ως την πιθανή γραµµή φυγής από τα καθεστώτα κυβερνησιµότητας που µας εγκλείουν οι πεπαλαιωµένες κριτικές προσεγγίσεις ακόµα και κατά τις περιόδους των σποραδικών επιτυχιών τους.
Στην αρχική τους εκδοχή και τα τρία κείµενα γράφτηκαν ως εισηγήσεις για µια από τις εκδηλώσεις που πραγµατοποιήθηκαν στο Σµήνος Fest 2023 τον Σεπτέµβριο της ίδιας χρονιάς στο ΠΛΥΦΑ. Ο πλήρης τίτλος της εκδήλωσης ήταν, Δεν αρκεί να τη µισείς για την καταργήσεις: Γενεαλογίες Ασφάλειας, Ελέγχου, Αστυνόµευσης. Η αρχική πρόθεση ήταν να διερευνηθεί πως φτάνουµε από το Police partout, justice nulle part, [Αστυνοµία παντού, δικαιοσύνη πουθενά] του Ουγκώ το 1851, στο, Tout le monde déteste la police [Όλος ο κόσµος µισεί την αστυνοµία] της Αόρατης Επιτροπής το 2017, ωστόσο το αρχικό σχέδιο ξεπεράστηκε κατά πολύ. Η πυκνή παρουσία στην εκδήλωση και η επίµονη αναζήτηση των εισηγήσεων µετά το πέρας της, µας έπεισε για την ανάγκη της έκδοσής τους. Ευχαριστούµε τους συγγραφείς για την ευγενική παραχώρηση των κειµένων. Ελπίζουµε η δηµοσίευση τους να πολλαπλασιάσει τον διάλογο που ήδη έχει ξεκινήσει και είναι επείγον να συνεχιστεί.

affect,
Δεκέμβριος 2023